"Hát Cuối" – Dòng chảy văn hóa kết nối quá khứ

Tiếng cồng, tiếng chiêng trong "Hát Cuối" được đồng bào dân tộc Thổ xem như vật thiêng, là sợi dây kết nối thế giới thực tại và tâm linh.

Với niềm tin này, từ bao đời nay, người Thổ luôn gìn giữ, trân trọng và say mê thanh âm từ những chiếc cồng, chiếc chiêng. Khi âm thanh này vang lên, người nghe như hòa mình vào không gian thiêng liêng, nơi chỉ có niềm vui, sự lạc quan và tinh thần gắn kết cộng đồng.

Các thành viên tham gia biểu diễn làn điệu hát cuối, đánh cồng chiêng

Nhằm bảo tồn giá trị văn hóa này, năm 2023, Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Quang Tiến, thị xã Thái Hòa đã thành lập mô hình "Hát Cuối" tại khối Lam Sơn.

Đây là mô hình đầu tiên tại thị xã, quy tụ 16 thành viên với mong muốn truyền dạy lại cho thế hệ trẻ những làn điệu truyền thống quý báu.

Tại khối Lam Sơn, phường Quang Tiến, "Hát Cuối" là một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tâm linh của bà con dân tộc Thổ. Đặc biệt, tiếng cồng chiêng không chỉ đơn thuần là nhạc cụ mà còn là biểu tượng của sự kết nối cộng đồng.

Lễ ra mắt CLB Hát cuối tại khối Lam Sơn, phường Quang Tiến

Ông Phạm Đức Nhị, một nghệ nhân đánh cồng của khối Lam Sơn, chia sẻ: "Tôi tự hào là người dân tộc Thổ và âm thanh tiếng cồng chiêng là thứ âm thanh mà chúng tôi yêu quý nhất.

Khi tiếng cồng, tiếng chiêng vang lên, tôi cảm thấy cuộc sống trở nên vui tươi hơn. Tôi mong muốn thế hệ trẻ sẽ tiếp tục duy trì và phát huy nét văn hóa đặc sắc này của dân tộc."

Mô hình "Hát Cuối" – Cầu nối giữa truyền thống và hiện đại

Mô hình "Hát Cuối" tại khối Lam Sơn được tổ chức bài bản với sự chỉ đạo của Ban cán sự Chi hội Phụ nữ khối và Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Quang Tiến.

Các thành viên tham gia trên tinh thần tự nguyện, thường xuyên luyện tập, sinh hoạt định kỳ để nâng cao kỹ năng biểu diễn và trao đổi kinh nghiệm.

Đặc biệt, vào các dịp lễ, Tết, ngày hội của khối hay địa phương, các thành viên sẽ biểu diễn giao lưu nhằm lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc.

Bà Lê Thị Mai Hương – Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Quang Tiến, thị xã Thái Hòa cho biết: "Nhận thấy 'Hát Cuối' là nét văn hóa đặc sắc của bà con dân tộc Thổ, chúng tôi đã thành lập mô hình này với mong muốn cùng nhau luyện tập, duy trì và phát triển. Sắp tới, Hội sẽ triển khai thêm nhiều hoạt động để các thành viên có cơ hội biểu diễn trong các sự kiện văn hóa quan trọng của địa phương."

Khối Lam Sơn, phường Quang Tiến có 230 hộ với 994 nhân khẩu, trong đó bà con dân tộc Thổ chiếm 97%. Việc duy trì và phát triển văn hóa cồng chiêng, "Hát Cuối" cùng các trò chơi dân gian luôn được cộng đồng quan tâm. "Hát Cuối" thường được xem như lời mở đầu trong các màn biểu diễn cồng chiêng, tạo nên không gian nghệ thuật đậm đà bản sắc dân tộc.

Ông Lê Đình Nhưỡng – Bí thư Chi bộ khối Lam Sơn, khẳng định: "Duy trì văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thổ luôn là nhiệm vụ quan trọng của địa phương.

Hàng năm, chúng tôi tổ chức nhiều hoạt động nhằm bảo tồn và giáo dục thế hệ trẻ về trách nhiệm giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Việc thành lập câu lạc bộ 'Hát Cuối' chính là giải pháp thiết thực giúp duy trì, nhân rộng nét đẹp này."

Nét văn hóa đặc sắc Hát cuối, đánh cồng chiêng của đồng bào dân tộc thổ tại phường Quang Tiến thường được tổ chức vào các dịp Lễ, tết..

Không chỉ dừng lại ở Quang Tiến, hiện nay mô hình "Hát Cuối" đã được duy trì tại nhiều địa phương khác như xã Nghĩa Tiến, Nghĩa Mỹ, Long Sơn… Nhờ đó, làn điệu "Hát Cuối" ngày càng được nhiều thế hệ biết đến và trân trọng hơn, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tinh thần của người Thổ.

Nếu có dịp đến với thị xã Thái Hòa, du khách sẽ được hòa mình vào không gian văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Thổ. Âm thanh trầm bổng của cồng chiêng hòa quyện cùng những làn điệu "Hát Cuối" tạo nên một bức tranh văn hóa sống động, đậm chất truyền thống. Những đạo cụ biểu diễn cùng các điệu múa uyển chuyển làm cho mỗi tiết mục trở thành một nghi lễ thiêng liêng và đáng nhớ.

Việc bảo tồn "Hát Cuối" không chỉ giúp đồng bào dân tộc Thổ gìn giữ bản sắc văn hóa mà còn góp phần phát triển du lịch địa phương. Để làm được điều đó, cần có sự chung tay của chính quyền, các tổ chức đoàn thể và đặc biệt là cộng đồng dân tộc Thổ.

"Hát Cuối" không chỉ là di sản văn hóa mà còn là niềm tự hào của đồng bào dân tộc Thổ tại thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An. Những thanh âm cồng chiêng, những làn điệu truyền thống không chỉ thể hiện tinh thần đoàn kết cộng đồng mà còn góp phần lưu giữ hồn cốt dân tộc.

Việc thành lập và duy trì mô hình "Hát Cuối" là bước đi quan trọng trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc, đồng thời mở ra cơ hội phát triển du lịch văn hóa cho địa phương.

Hy vọng rằng trong tương lai, các thế hệ trẻ sẽ tiếp tục kế thừa và phát triển "Hát Cuối", để âm thanh thiêng liêng ấy mãi vang vọng, trở thành minh chứng cho sự trường tồn của văn hóa dân tộc Việt Nam.

Thu Trang - Quang Huy